PERPAUSAK

Ere seihileko honetan zehar perpaus mota ezberdinak sailkatzen ikasi egin dugu:

• Perpaus koordinatuak:  

            - Emendiozkoak: Eta, baita, ere...

            - Aurkariak: Baina, ordea...

            - Hautakariak: Edo, ala...

            - Alborakuntzakoak: ;

• Menpeko perpausak:

            - Osagarria konpletiboak: Zer?

            - Osagarri zehar galdera: Galdera inplizitu bat dutenak

            - Erlatibozzkoak: Izen lagunaren ordezkoak

            - Helburuzkoak : Zertarako?

            - Denborazkoak: Noiz?

            - Moduzkoak: Nola?

            - Kausazkoa: Zergaitik?

            - Kontsesiboa: Nahiz eta, arren...

            - Kontsekutiboa: Kontsekuentzia adierazten dutenak

            - Baldintzazkoa: Baldintza adierazten dutenak

            - Konparaziozkoak: Konparazio bat egiten dutenak

Hau praktikan jartzeko hainbat testuetan perpaus nagusiak eta menpeko perpausak arakatzen genituen eta menpeko perpaus horiek sailkatu: erlatibozkoak, denborazkoak...
Adibidez Izandako Iturriak  testuko perpausak aztertu genituen:

Izandako Iturria:
Perpausak:

Erdi Aroko agiri bildumak izan dira [PN] lan hau burutzeko baliatu dugun iturri behinenetako bat. [MP osagarria konpletiboa]

 Horietan nabarmentzekoak dira Eusko Ikaskuntzaren Fuentes documentales medievales del País Vasco izeneko sailean argitara emandako lanak,[PN] Nafarroatik atera eta Euskal Herriko beste herrialdeetara, Hegoaldekoetara behintzat, iristeko aukera eman digutelako. [MP kausala]

Nafarroako dokumentazioan biziki garrantzizko dira J. M. Lakarraren Colección Diplomática de Irache, S. Garzia Larragetaren El Gran Priorado de la Orden de San Juan de Jerusalén. [P bakuna, aditz bakarra du( darrantzizkoak dira)]

Euskal Herriaren inguruko agiri bildumak ere aintzat hartu ditugu, Valpuestakoa (Pérez Soler, 1970) eta Donemiliaga Kukullakoa (Ubieto, 1976, Ledesma, 1989) bereziki. [P bakuna, aditz bakarra du(aintzat hartu ditugu)]

Bestalde, eta Erdi Aroaz geroko datuez kestione, garbi aitortu behar dugu[PN] ditugun lekukotasun gehienak erreinu zaharrekoak direla[MP osagarri konpletiboa], eta[emendiozko juntadura] lan hau, beraz, zeharo alderditua eta makurtua dagoela Nafarroa aldera, aieka honetatik.[P elkartua]

Izan ere, dokumentazioko bilketa lana batez ere Nafarroako Protokolo Artxiboan egin dugu. [P bakuna, aditz bakarra(egin dugu)]

 Ahozko lekukotasunak jasotzeko galdeketak ere, gutiz gehienetan, Foru Erkidegoan eginak dira,[PN] eta[emendiozko juntagailua] izenak, beraz, nafarrak dira gehien-gehienetan[MP].

Puntu honetan argi utzi nahi dugu[PN] aipatzen diren hipokoristikoetako batzuk dagoeneko hilik dauden lagunenak direla[MP osagarri konpletiboa],[alborakuntza juntadura] gure berriemaileek herrian berean edo inguruko herriren batean ezagutu zituztenenak[MP].

Alabaina, ez dugu oikonimia baztertu nahi izan,[PN] agiri ofizialetan aurkitzerik izan ez dugun zenbait izen azaltzen direlako[MP kausala]

Aitzinekoez landara, Nafarroa Beherean Louis Xuri (Gamue) eta Xane Idiart (Amendüze) elkarrizketatu ditugu,[P bakuna(elkarrizketatu ditugu)] eta Zuberoan Jean-Louis Davant (Larrabile) eta Txomin Peillen (Santa Grazi) euskaltzainak.[P bakuna (elkarrizketatu ditugu). [P elkartua, emendiozko(eta) juntaduraren bitartez elkartuak]

Bestelako zorrak zein bere tokian ematen ditugu aditzera. [P bakuna]

Iparraldeko izenen bilketarako[MP helburuzkoa] azken urteotako Herria erabili dugu[P nagusia]

Euskal literaturan agertzen diren hipokoristiko batzuk ere aintzat hartu ditugu,[P nagusia] jakina, baina arlo honetan ez dugu arrunteko lanik egin, hots, ez dugu burutik bururako lanik moldatu.[MP aurkaritzakoa] 

Ere TCPZZ testuko perpausak aztertu genituen: 

TCPZZ: 

Perpausak:

Euskaltzaindiko Argitalpenen batzordea Uribeko Etxebarrin (Bizkaia) bildu zen 1985eko irailaren 26an eta erabaki garrantzitsu hau M.P.OSAGARRI KONPLETIBOA hartu zuen, hots, «Onomasticon       Vasconiae» izenekoM.P.ERLATIBOA liburu-bilduma sortzea, bertan toki-izen eta pertsona-izenei buruzko ikerlanak agertzeko.

Erabaki hori hartzeanM.P.DENBORAZKOA Euskaltzaindiak badaki hasierako bere egitas­moei lotzen delaM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA. Horretzaz jabetzeko aski da 1920ko Barne Araudiak dioena gogoratzea.M.P.OSAGARRI KONPLETIBOA Araudi honetan Iker saileko batzordeen artean honako hau dator: «Iztegia atontzeko batzorde batek toki ta giza-izenak bilduko ditu» (Barneko Araudia I, 2).

Ezagunak dira Eleizalde jaun euskaltzainak RIEV-en agertu zituenM.P.ERLATIBOA toki-izenen zerrendak.M.P.OSAGARRI KONPLETIBOA Eta hil zeneanM.P.DENBORAZKOA (1923) izen-bilketa joriaM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA utzi zuen Eusko Ikaskuntzaren artxibategian argitara gabe. Haren ondoren Bonifazio Etxegarai euskaltzain jaunak ere alor honekin zerikusi duten txosten baliotsuakM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA argitara zituen Euskera agerkarian.

Gero, ordea, gerla ondoko garaianM.P.DENBORAZKOA Euskaltzaindiak zeregin premiatsuene­tara bildu beharra izan du, eta hori ere bere ahalbideek uzten zioten heinean. Baina gaur, berriz ere eta gogotsu, bere eginbide eta asmo nagusietaraM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA itzultzen da. Eta zorionean eremu honetan ikerlariak ere badirenez geroM.P.KAUSAZKOA, horien emaitzak bultzatu eta aitzinatzekoM.P.HELBURUZKOA, liburu-sorta berri honi hasiera eman nahi izan dio.

Toki-izenek eta pertsona-izenek argi handia egotz dezaketela euskara sustraitik aztertzeko M.P.OSAGARRI KONPLETIBOAez du inork zalantzan jarriko. Ongi etorriak izan bi­tez, bada, ikertzaile eta biltzaileak, bai lehengo paper zaharrak eta bai gaur­ko hiztunen ezpainak jakin-iturritzat dauzkatenak.

Eta hemen zilegi izan bekit azkenengo hauentzat, eta batez ere bat-bateko biltzaile direnentzat,M.P.ERLATIBOZKOA ohar bat egitea, noraezeko eta behar-beharrezkoa baitaM.P.KAUSAZKOA: bilketa-lana fidagarria izango baldin bada, aurreiritziak alde batera utzi behar direlaM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA. Hitzak, alegia, zehatz-mehatz eta diren bezala jaso behar direla, eta ez guk nola beharko luketen uste bezala. Iturriko ura lohitua es­kaintzen baldin badiguteM.P.BALDINTZAZKOA, ez du ezertarako balio.

Kondaira lekuko, euskaldunak mendeetan zehar beste hizkuntza eta he­rri askorekin harremanetan izan dira (zeltak, erromatarrak, arabiarrak, lati­netik sortutako hizkuntzak, etab.); guzti horien arrastoak izenetan egotea M.P.OSAGARRI KONPLETIBOA ez da harritzekoa eta horrek ez gaitu bat ere lotsatu behar.

Datuak leialki biltzen eta ematen direneanM.P.MODUZKOA, orduan, eta orduan bakarrik, egin ahalko dugu jakintzak eskatzen duenM.P.RLATIBOZKOA bezalako azterketa-lanaM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA. Eta horrelako azterketek M.P.OSAGARRI KONPLETIBOA ustekabeko aurkikunde pozgarri eta miraritsuetara era­man gaitzakete.

Gainerakoan, gauza jakina da Onomastika saila bi azpisailetan sailkatu ohi dela: giza-izenak eta toki-izenak; baina, azken finean, bata eta bestea estu erlazionaturik daude elkarrekin, eta gure liburu-bilduman biek dute sa­rrera.

Aitortu behar dut, azkenik, aparteko modu batean begiko dudala gure bildumako lehen seme hauM.P.OSAGARRI KONPLETIBOA Iruñerriko azterketa delakoM.P.KAUSZKOA, hots, euskara lur azalean daraman eskualdekoa. Euskara ez da han hil zaharra. Beronen agerbideak usu, ugari eta garden azaltzen dira, Jimeno Jurio jaunaren lanak frogatzen duen bezala. Zinez, adurrik hoberenaz itsasoratzen da gure ontzia!